Czym są retinoidy i jakie są ich rodzaje?
Szeroka grupa związków chemicznych, które są pochodnymi witaminy A, to właśnie retinoidy. Witamina A bywa określana mianem witaminy młodości, a ponieważ rozpuszcza się w tłuszczach, łatwo przenika przez rogową warstwę naskórka i dociera do głębiej położonych partii skóry.
Kluczowe właściwości retinoidów to działanie przeciwstarzeniowe oraz przeciwtrądzikowe – stąd też obecność tych substancji w kosmetykach i kuracjach dedykowanych właśnie dla osób zmagających się z trądzikiem lub z oznakami starzenia się sóry.
Retinoidy można podzielić na cztery grupy:
- Retinoidy I generacji – inaczej nazywane retinoidami naturalnymi. Zalicza się do nich: retinol, retinal, tretinoina oraz izotretynoina. To właśnie te substancje są najczęściej wykorzystywane w kosmetykach i kuracjach dermatologicznych doustnych. Retinoidy z tej grupy wykazują działanie przeciwstarzeniowe oraz przeciwtrądzikowe.
- Retinoidy II generacji – inaczej określane mianem retinoidów monoaromatycznych. W tej grupie znajdują się takie substancje jak: etretynat, acytretyna. Ten typ retinoidów znajduje szerokie zastosowanie w leczeniu objawów łuszczycy.
- Retinoidy III generacji – czyli retinoidy poliaromatyczne. Zalicza się do nich: adapalen, beksaroten, tazaroten i arotynoid. Substancje te znajdują zastosowanie w leczeniu trądziku, a tazaroten bywa również wykorzystywany w leczeniu łuszczycy plackowatej.
- Retinoidy IV generacji – czyli pochodne pironu. W tej grupie znajdują się takie substancje jak: trifanoid i seletinoid G. W porównaniu z poprzednimi generacjami retinoidy IV generacji są nowością na rynku. Wykazują działanie przeciwtrądzikowe, a ponieważ mają zdolność selektywnego oddziaływania na receptory, podczas kuracji zminimalizowane jest ryzyko podrażnień i wystąpienia innych skutków ubocznych.
Jak działają retinoidy?
Retinoidy nie bez powodu są tak często wykorzystywane w kuracjach, zabiegach i kosmetykach przeciwstarzeniowych oraz zwalczających trądzik. Konkretne właściwości zależą od rodzaju zastosowanej substancji, a także od jej stężenia oraz metody aplikacji. Generalnie jednak retinoidy wykazują działanie:
- Przeciwstarzeniowe – retinoidy są pochodnymi witaminy A, która nieprzypadkowo jest uznawana za jedną z witamin młodości. Substancje te pobudzają produkcję kolagenu i elastyny, a także mają działanie antyoksydacyjne. Retinoidy stosowane na twarz, szyję lub dekolt mogą więc spłycać zmarszczki oraz zapobiegać powstawaniu kolejnych.
- Rozjaśniające – z uwagi na swoje właściwości złuszczające, retinoidy przyspieszają odnawianie się naskórka, co prowadzi do szybszego znikania przebarwień (na przykład po trądziku).
- Poprawiające elastyczność skóry – retinoidy pobudzają produkcję elastyny oraz wspierają syntezę kwasu hialuronowego, dzięki czemu przyczyniają się do zwiększenia elastyczności skóry.
- Złuszczające – retinoidy przyspieszają proces złuszczania naskórka. W wyższym stężeniu są stosowane w ramach kuracji złuszczających, które bywają stosowane, by usunąć przebarwienia lub rozprawić się z bliznami po trądziku. W mniejszym stężeniu działają wolniej, ale również skutecznie.
- Przeciwtrądzikowe – jedną z głównych przyczyn stosowania retinoidów jest właśnie chęć wyleczenia trądziku. Co ciekawe, w kuracji przeciwtrądzikowej zastosowanie mogą mieć zarówno retinoidy na twarz (działają łagodniej i punktowo), jak i retinoidy doustne.
Pochodne witaminy A mają bardzo szerokie spektrum działania. Substancje te bywają wykorzystywane w leczeniu różnorodnych schorzeń dermatologicznych – nie tylko trądziku, ale też łuszczycy, liszaju, a nawet łupieżu czerwonego oraz rybiej łuski. Szczegółowe działanie zależy od konkretnej substancji, a także od stężenia retinoidów lub sposobu ich stosowania. Warto pamiętać o tym, że kuracje i zabiegi z retinoidami mają silne działanie, dlatego przed ich zastosowaniem, warto skonsultować się z dermatologiem oraz upewnić się, że nie istnieją żadne przeciwwskazania do rozpoczęcia takiej kuracji.
Jak mogą być stosowane retinoidy?
Retinol, retinal, a także inne rodzaje retinoidów to często spotykane składniki kosmetyków, maści i innych specyfików dermatologicznych. Retinoidy są również wykorzystywane w zabiegach medycyny estetycznej, a także mogą być przyjmowane doustnie.
Retinoidy na twarz, dekolt lub inny obszar ciała
To najpowszechniejszy sposób używania retinoidów – wystarczy odwiedzić aptekę lub drogerię, by sięgnąć po krem lub maść z pochodnymi witaminy A. Retinoidy na skórę można stosować także pod okiem specjalisty w ramach zabiegów medycyny estetycznej – jest to zdecydowanie najbezpieczniejszy sposób na przeprowadzenie kuracji przeciwtrądzikowej lub przeciwstarzeniowej.
Zabiegi z retinoidami:
- Specjalistyczne peelingi medyczne – mogą bazować na retinoidach (często ich składnikiem jest retinol), czemu zawdzięczają wysoką skuteczność w złuszczaniu oraz rozjaśnianiu przebarwień.
- Kuracje z retinoidami i witaminą C – wykazują działanie rozjaśniające, rozświetlające i przeciwstarzeniowe.
- Kuracje z retinoidami i kwasem hialuronowym – łączą w sobie skuteczne działanie przeciwstarzeniowe, przeciwtrądzikowe i nawilżające.
Jeśli zdecydujesz się na zakup kosmetyków z retinoidami, najlepiej dobierz je z pomocą dermatologa – lekarz zaproponuje Ci optymalny rodzaj substancji oraz najkorzystniejsze stężenie, a także upewni się, że kuracja będzie dla Ciebie korzystna i bezpieczna. Początkowo polecane są preparaty z niskim stężeniem retinoidów (od 0,2 do 0,5%) – to silne substancje, do których skóra musi się stopniowo przyzwyczaić. Z czasem, w razie potrzeby, można sięgnąć po preparaty zawierające wyższe stężenie pochodnych witaminy A.
Retinoidy doustne
Kolejną metodą stosowania retinoidów jest kuracja preparatami doustnymi – bywa stosowana w leczeniu ciężkich postaci trądziku. Kuracja doustnymi retinoidami jest sporym obciążeniem dla organizmu, ale też może przynieść wymierne efekty. Zazwyczaj po retinoidy doustne sięga się wówczas, gdy inne metody leczenia trądziku nie przyniosły satysfakcjonujących rezultatów.
Przeciwwskazania do kuracji doustnej retinoidami:
- Niewydolność wątroby.
- Zbyt wysoki poziom witaminy A w krwi.
- Podwyższone stężenie lipidów w krwi.
- Przyjmowanie niektórych leków – przede wszystkim z grupy tetracyklin.
- Ciąża, chęć starania się o dziecko i okres karmienia piersią. Podczas kuracji doustnej retinoidami pacjentki w wieku rozrodczym powinny wdrożyć również skuteczną metodę antykoncepcyjną.
Stosowanie doustnie retinoidów wiąże się z ryzykiem wystąpienia różnego rodzaju skutków ubocznych, jak poważne wypryski skórne i owrzodzenia, zapalenie wątroby lub nerek, nadciśnienie wewnątrzczaszkowe, zaburzenia widzenia, przesuszenie błon śluzowych, a nawet zaburzenia psychiczne. Z tego względu kuracja nimi powinna być przemyślana, a podczas jej stosowania, należy zwracać uwagę na wszelkie niepokojące sygnały i w razie potrzeby skorzystać z pomocy medycznej.
Zanim sięgniesz po retinoidy doustne lub po kosmetyki z retinoidami:
- Upewnij się, że nie występują u Ciebie przeciwwskazania do ich stosowania. Bardzo istotnym przeciwwskazaniem jest chęć starania się o dziecko, okres ciąży i laktacji.
- Pamiętaj o tym, że retinoidy uwrażliwiają skórę na oddziaływanie promieni UV. Stosując je, korzystaj z ochrony przeciwsłonecznej.
- Upewnij się, że inne leki lub preparaty, które przyjmujesz, nie wchodzą w interakcję z retinoidami.
- Kosmetyki z retinoidami stosuj wieczorem, przestrzegając zaleceń lekarza lub producenta preparatu.