Znamię łojowe – wygląd i charakterystyka
Wygląd znamienia łojowego zmienia się w czasie i jest uzależniony od wieku pacjenta:
- U dzieci znamię łojowe zwykle wygląda jak gładka, żółto-pomarańczowa plamka, której brzegi są zazwyczaj dobrze odgraniczone.
- U osób w okresie dojrzewania znamię łojowe ulega pogrubieniu. Może przypominać brodawkę, a nawet lekko się łuszczyć. Zmiany wyglądu znamienia wynikają z przemian hormonalnych, jakie towarzyszą okresowi dojrzewania.
- U osób dorosłych znamię łojowe zazwyczaj nie zmienia już diametralnie swojej grubości lub wyglądu, a jedynie może się powiększać.
Znamię łojowe składa się z przerośniętego naskórka, gruczołów, mieszków włosowych i tkanki łącznej. Zmiana tego rodzaju zaliczana jest do znamion naskórkowych. U dzieci znamię łojowe zazwyczaj nie powoduje żadnych dodatkowych dolegliwości. W okresie dojrzewania oraz w późniejszych latach zmiana ta może jednak wywoływać świąd.
Przyczyny powstawania znamion łojowych
Znamię łojowe to wrodzona zmiana, która powstaje jeszcze na etapie życia płodowego. Podejrzewa się, że znamiona łojowe mogą powstawać na podłożu genetycznym, ale dokładny mechanizm, jak również wszystkie czynniki, które decydują o pojawieniu się tej zmiany, nie są znane.
Ponieważ jednak znamię łojowe jest obecne już na skórze niemowląt, powinno być poddane diagnostyce i obserwacji. Wciąż prowadzone są badania mające ustalić, czy zasadne jest profilaktyczne usuwanie znamion łojowych w okresie wczesnego dzieciństwa, czy też nie. U części osób ze znamionami łojowymi może bowiem dochodzić do transformacji nowotworowych znamienia – wystąpić może u nich zarówno niezłośliwa trichoblastoma, jak i złośliwy nowotwór podstawnokomórkowy. Znamię łojowe, samo w sobie, nie ma złośliwego charakteru i w wielu przypadkach poddawane jest jedynie obserwacji.
Diagnostyka i leczenie znamion łojowych
Podstawą diagnostyki znamion łojowych jest konsultacja medyczna – znamiona te są dość charakterystyczne, dlatego wstępne rozpoznanie może zostać wykonane już przez lekarza pierwszego kontaktu lub przez pediatrę. Dalsza diagnostyka wymaga konsultacji dermatologicznej, a niekiedy również chirurgicznej. Przy podejrzeniu znamienia łojowego można wykonać również:
- Dermatoskopię – czyli badanie skóry i znamion w dużym powiększeniu, a często także przy użyciu specjalistycznego oprogramowania, które wykorzystuje algorytmy oraz sztuczną inteligencję do analizowania zmian skórnych i wczesnego wykrywania potencjalnych zmian złośliwych.
- Biopsję – czyli punktowe badanie materiału, który został pobrany ze znamienia. Biopsja pozwala sprawdzić, czy w pobranym materiale nie rozwija się jakiś rodzaj nowotworu złośliwego.
Znamiona łojowe mogą być poddawane obserwacji lub usuwane. Decyzję o tym, czy znamię należy usunąć, należy podjąć w zależności od paru czynników:
- Lokalizacji zmiany – znamiona łojotokowe na twarzy, szyi lub skórze głowy są dość kłopotliwe pod względem estetycznym.
- Ewentualnych objawów dodatkowych – jeśli znamię krwawi, swędzi lub powoduje inne dolegliwości, warto rozważyć jego usunięcie.
- Potencjalnego ryzyka zezłośliwienia zmiany – w rodzinach, w których występowały znamiona łojowe oraz nowotwory skóry, takie ryzyko jest wyższe.
- Wieku pacjenta – ewentualną operację można przeprowadzić nawet u małych dzieci, ale też w późniejszym wieku. Za wczesną operacją przemawia szybsza regeneracja skóry i potencjalnie mniejsza blizna.
Ostateczną decyzję o zasadności i momencie usunięcia zmiany łojowej należy podjąć wspólnie z lekarzem.
Jakie są metody usuwania znamion łojowych?
Istnieją różne sposoby na usuwanie znamion skórnych – w tym również znamion łojowych. Wybór optymalnej metody zabiegu to kwestia indywidualna, ale najczęściej stosuje się:
- Chirurgiczne wycięcie znamienia łojowego – to najczęściej wybierane rozwiązanie, a w szczególności u pacjentów ze znamionami, które budzą wątpliwości onkologiczne. Podczas zabiegu możliwe jest bowiem wycięcie zmiany w całości i z dodatkowym marginesem zdrowych tkanek. Wyciętą w całości zmianę poddaje się również badaniom histopatologicznym, które pozwalają na dalszą diagnostykę.
- Radiochirurgiczne usunięcie znamienia łojowego – metoda stosowana przede wszystkim w sytuacji, gdy znamię jest zlokalizowane w bardzo wyeksponowanym miejscu i nie ma co do niego uzasadnionych podejrzeń onkologicznych. Ta metoda pozostawia po sobie nieco mniejszą bliznę niż klasyczny zabieg chirurgiczny.
Pamiętaj o tym, że znamię łojowe może być zarówno zupełnie niegroźne, jak i przekształcić się w nowotwór łagodny lub złośliwy skóry. Nie bagatelizuj tego rodzaju zmian skórnych u siebie i u swoich bliskich. Umów się na badanie dermatologiczne, kontroluj posiadane znamiona, by wykryć ewentualne nieprawidłowości na możliwie wczesnym etapie.
